Ղրիմի հետ հայերի կապի մասին առաջին հիշատակումները հայտնի են Տիգրան Մեծ և Միհրդատ Պոնտոս թագավորների ժամանակներից: Դրանք մ.թ.ա  II – I դարից են, իսկ ավելի ուշ` մ.թ. V -VI դդ. հայկական ծագումով բյուզանդական կայսրերը հայկական զորքերը տեղադրում էին կայսրության հեռավոր ծայրամասում, այդ թվում` Ղրիմում:

XI դարում Սելջուկ թուրքերի կողմից Հայաստանի գրավումից հետո հայերը գաղթում են Ղրիմ մշտական բնակության: Նրանք հիմնականում բնակություն են հաստատում լեռնային հարավ -արեւելյան Ղրիմում` Կաֆեում (Թեոդոսիա), Սուդակում և հիմնականում Բելոգորոդսկի և Թեոդոսիայի միջև, որտեղ և պահպանվել են մի շարք պատմական հուշարձաններ:

Առաջին տաճարը ստացել է Փրկչի անունը, XIX դ. երկրորդ կեսին դրան կից եղել է Սուրբ Եղիայի վանք, որտեղ գալիս էին ոչ միայն աղոթելու, այլև ամրապնդելու իրենց առողջությունը, ապրելու գեղեցկատեսիլ բնության գրկում:

Ելնելով ոճից` ենթադրվում է որ այն XIV դարի կառույց է: Շենքը ունի երեք մուտք` Հյուսիսայինը և Հարավայինը ունեն լուսի տեսք: Տաճարի պատերը և կամարը, ինչպես նաև բազմաթիվ միջանցիկ պատերը զարդարված են փորագրություններով: Խորանի շուրջ պատկերները պատրաստված են ավետարանական թեմաներով: Յուրատիպ է տաճարի դամբարանը` եզերքով այն նետաձև է («երկշերտ»), իսկ կենտրոնում խաչաձև, որպես թե չորս կամարները հատվել են գագաթային կետում: Ցածր մութ տարածքների ետևում են գտնվում մեկ ոտաչափ հաստությամբ պատերը, որոնք տանում են դեպի մյուս խուցը տանիքի տակ:

Այս հուշարձանը հետաքրքիր է նրանով, որ այն միավորում է ազգային հայկական (օրինակ` դեկորատիվ փորագրություն, քանդակների փոխարեն փորագրություններ պատերին) և արևմտյան ճարտարապետության տարրեր (տաճարի կողքին ընդլայնված բազիլիկի ձև, խաչաձև դամբարան):

Ցավոք, եկեղեցին ենթակա է ոչնչացման հարավ հատվածից մնացել են միայն փլատակներ, անհետացել է «Հարության» ռելիեֆը: