Երբ Հռոմի գործող Պապը ընտրեց Ֆրանչեսկո անունը, առաջին անգամ կաթոլիկ եկեղեցու պատմության մեջ, ապա դա ընկալվեց որպես ուղերձ՝ չքավորականության ուխտի հիմնադիր Ֆրանչեսկո Ասիզացու անունը հուշում էր, որ նոր Պապը առավել կարևորում է սոցիալական խնդիրները:

2017 թ. նա հռչակեց որպես «Աղքատների համաշխարհային օր», որը նշվում է լիթուրգիական տարվա 33-րդ կիրակին: «Աղքատների համաշխարհային Բ օրվա» ուղերձի համար, որպես բնաբան է ընտրվել սաղմոսերգուի «Այս աղքատը կ՛աղաղակէ ու Տէրը մտիկ կ՛ընէ անոր» խոսքերը։ Ուղերձում ասվում է. «Սաղմոսերգուի աղօթքը դիտել կու տայ թէ աղքատները, հակառակ ամէն ինչի, իրենց հայեացքը կը բարձրացնեն դէպի երկինք, այն վստահութեամբ թէ Աստուած մտիկ կ՛ընէ իրենց ձայնին, սակայն հարցը այն է թէ ի՞նչու այդ աղաղակը չի հասնիր մեր ականջներուն: …Աղքատները առաջիններն են որոնք կը ճանչնան Աստուծոյ ներկայութիւնը ու կը վկայեն Անոր մօտիկութիւնը»:

Ֆրանչեսկո պապը նշում է աղքատության երևույթի պատճառները․ «Ան ստեղծուած է եսասիրութեան, ամբարտաւանութեան, ագահութեան ու անարդարութեան պատճառաւ», որոնք հինավուրց չարիքներ են ու մեղքեր, որոնց թիրախն են հաճախ անմեղները և որոնք ընկերային ողբերգական հետրանքներ են առաջացնում»: Ուղերձում կընդգծեինք պապի այս խոսքերը. «այն չափով որ կարողանանք արդար ու իսկական իմաստ տալ հարստութեան, նոյն չափով է որ մենք կ՛աճինք մարդկայնութեամբ ու կարող կը դառնանք «բաժնեկցութեան» արարքներու»(( Ֆրանչիսկոս Պապին Աղքատներու Համաշխարհային Բ օրուան պատգամը/ https://www.vaticannews.va/hy/pope/news/2018-06/hy-poor-day-pope-message.html))։

Սակայն այն տպավորությունը չստեղծվի, որ աղքատների մասին դիսկուրսը հատուկ է միայն կաթոլիկ եկեղեցուն: Այն հայրաբանական արմատներ ունի և հատկապես ընդգծված է Հովհան Ոսկեբերանի մոտ: Այդպիսին է նաև Ս. Գրիգոր Նարեկացին, ինչը գտնում ենք նրան նվիրված լեգենդներում: Զուր չէ, որ հայտնի ռուս բանասեր Սերգեյ Ավերինցևը նրան համեմատում է Ֆրանչեսկո Ասիզացու հետ:

Բյուզանդիայում ևս կարող եք գտնել աստվածաբանների, որոնց հայացքներն աղքատության և հարստության մասին նույնքան արմատական են:
Սիմեոն Նոր Աստվածաբանը (949— 1022) և՛ աստվածաբան է, և՛ հեղինակ հոգևոր-բանաստեղծական հիմների՝ օրհներգերի: Չնայած նրան, որ ծնվել էր հարուստ ընտանիքում, հակված էր ասկետիկ վանական կյանքի: Նրա աստվածաբանության հիմքում ընկած է Աստծո հետ անձնական և անմիջական հաղորդակցությունը:

Չնայած ասկետիկ կյանքին, Սիմեոնի համար կարևոր է եղել սոցիալական կյանքը: Ավետարանի սկզբունքներից ելնելով նա կտրուկ քննադատում է գոյություն ունեցող սոցիալական կարգը, որը հիմնված է նյութապաշտության վրա: Սիմեոն Նոր Աստվածաբանը, հետևելով Ս. Հովհան Ոսկեբերանի հայրաբանական մոտեցումների վրա, քննադատում էր մասնավոր, առավել՝ հողային սեփականությունը, և, ընդհանրապես փողի պաշտամունքը, որը նա համարում է սոցիալական անհավասարության և աղքատների տառապանքի աղբյուր: Այդ մտքերը նա հինականում արտահայտել է իր «Բարձրաձայնված Խոսքեր» գրությունում:

«Աշխարհում բոլոր իրերը և փողերը (χρήματα) բոլորի համար ընդհանուր են, ինչպես լույսն ու այն օդը, որը մենք շնչում ենք …», – ասում է նա, – ուստի ամեն ինչ ստեղծվել է ընդհանուրի համար՝ միայն բարիքների օգտագործման համար, բայց որևէ մեկին (չի տրվել) տիրապետելու համար: Այնուամենայնիվ, ընչաքաղցության հանդեպ կիրքը, թափանցելով կյանք, ինչպես բռնակալ (τύραννος), տարբեր կերպ է բաշխել այն իր ստրուկների և ծառաների միջև, այն, ինչը Տերը տվել էր բոլորին՝ ընդհանուր օգտագործման համար: Նա շրջապատեց ամեն ինչ ցանկապատերով և ապահովվեց աշտարակներով, կողպեքներով և դարպասներով՝ դրանով իսկ բոլոր մյուս մարդկանց զրկելով Տիրոջ օգուտներից: Միևնույն ժամանակ, այս անամոթը պնդում է, որ ինքը այս ամենի տերն է, և պնդում է, որ ոչ ոքի հանդեպ անարդարություն չի գործել: Մյուս կողմից, այս բռնակալ կրքի ծառաներն ու ծառաները չեն դառնում ժառանգությունից ստացված իրերի և փողերի տերերը, այլ նրանց չար ստրուկներն ու պահապանները»((Այստեղ և հետագայում հղումները տրվում են ըստ՝ Архиепископ Василий (Кривошеин). Преподобный Симеон Новый Богослов. Н. Новгород, 1996.)):

Սիմեոն Նոր Աստվածաբանը բացահայտում է հարստության ճնշող և պարտադրող ազդեցությունը: Պարզապես ողորմություն տալը չի կարող ազատել այս բռնակալությունից: «Այսպիսով, ինչպե՞ս, – շարունակում է Սիմեոնը, – եթե նրանք, [Աստծո] պատժի սպառնալիքից վախենալով …կողորման նեղության և աղքատության մեջ գտնվողներին, ապա միթե՞ նրանց կարելի է համարել ողորմած, ովքեր կերակրել են Քրիստոսին, կամ համարել վարձատրված: Ոչ մի դեպքում, բայց, ինչպես ես պնդում եմ, նրանք պետք է ապաշխարեն մինչև իրենց մահը, որ նրանք պահեցին այդքան ժամանակ (այս նյութական իրերը) և զրկեցին իրենց եղբայրներին դրանք օգտագործելուց»:

Սոցիալական անարդարության նույնիսկ ավելի խստագույն դատապարտումը գտնվում է «Բարձրաձայնված Խոսքի» այլ տեղում: «Սատանան մեզ ներշնչում է, – ասում է Սիմեոնը, – մասնավոր սեփականություն դարձնել և վերածել մեր խնայողությունների, որոնք նախատեսված էին ընդհանուր օգտագործման համար, որպեսզի ընչաքաղցության այդ կրքի միջոցով մեզ պարտադրի [կատարել] երկու հանցագործություն և դառնալ մեղավոր հավերժական պատիժի և դատապարտման համար: Այս հանցագործություններից մեկը անողորմ լինելն է, մյուսը՝ հույսը դնել կուտակված փողի և ոչ թե Աստծո վրա:
Քանզի նա, ով փող է կուտակել, չի կարող հույս դնել Աստծո վրա: Սա պարզ է այն բանից, ինչ ասաց Քրիստոսը՝ մեր Աստվածը. «Որտեղ, – ասում է նա, -«ձեր գանձն է, այնտեղ էլ ձեր սիրտը կլինի»: Հետևաբար, նա, ով իր հավաքված բոլոր հարստությունը բաժանում է, չպետք է վարձատրություն ստանա, այլ ավելի շուտ մնում է մեղավոր այն բանի համար, որ մինչև այդ անարդարորեն զրկել էր նրանց ուրիշներից: Ավելին, նա մեղավոր է այն մարդկանց կյանքի կորստի համար, ովքեր այս ընթացքում մահացել են քաղցի և ծարավից: Որովհետև նա կարող էր նրանց կերակրել, բայց նրանց չէր սնուցում, այլ հողի մեջ թաղեց աղքատներին պատկանող ինչքը՝ թողնելով նրանց, որ հարկադրաբար մահանան ցրտից և սովից: Իրականում նա բոլոր նրանց մարդասպանն է, ում կարող էր կերակրել»:

Սիմեոն Նոր Աստվածաբանը չի առաջարկում երկրի վրա մարդկանց նյութական կյանքը բարելավելու համար սոցիալական բարեփոխումների ծրագիր: Ավելին, Սուրբ Սիմեոնի համար աղքատությունը որպես այդպիսին ինքնին չարիք չէ։ Ընդհակառակը, դա դիտարկում է որպես Քրիստոսին ընդօրինակելու և նրան հնազանդվելու միջոց․ «Աստված ձեզ համար դարձել է, – գրում է նա, – աղքատ մարդ: Դուք, ովքեր Նրան հավատում եք, նույնպես նրա նման պետք է աղքատանաք: Նա դարձել է աղքատ մարդկության մեջ, և դուք աղքատ եք Աստծո մեջ … Նա աղքատ է ձեզ հարստացնելու համար, որպեսզի ձեզ փոխանցի Նրա շնորհի հարստությունը: Հետևաբար նա մարմին վերցրեց, որպեսզի դուք կարողանաք հաղորդվել Նրա Աստվածությանը»: Այդ պատճառով նույնիսկ նրա ամբողջ ունեցվածքից հրաժարվելը բավարար չէ: «Պարզ է, – ասում է Սիմեոնը, – որ աղքատներին փող տալը և աշխարհից փախչելը լավ և օգտակար բան է, բայց միայնակ դա չի կարող մարդուն կատարելագործել Աստծո համաձայն՝ առանց կարողանալու դիմադրել գայթակղություններին»:

Չնայած չի կարելի Սիմեոնին համարել Բյուզանդիայի կայսերական իշխանության և սոցիալական համակարգի քաղաքական հակառակորդ, ինչը պատմականորեն սխալ կլիներ, բաց ակնհայտ է, որ նրա վերաբերմունքը աշխարհի հզորների հանդեպ խիստ քննադատական էր: Այսպես, «Բարձրաձայնված Խոսքում» հետևյալ համեմատությունն է անում երկրային և աստվածային թագավորությունների միջև. «Գրեթե բոլոր մարդիկ երես են թեքում անզորներից և աղքատներից, և երկրային թագավորը չի հանդուրժում նրանց արտաքին տեսքը, իշխանավորները նրանց անտեսում են, հարուստները՝ արհամարհում և, երբ հանդիպում են նրանց, անցնում են այնպես, կարծես որ նրանք գոյություն չունեն, և ոչ ոք ցանկալի չի համարում նրանց հետ շփվելը, և Աստված, որին սպասարկում են անհամար (հրեշտակային) տերություններ, ամեն ինչ պահպանող խոսքի Իր ուժով, Ում հոյակապությունը անհասանելի է բոլորի համար, չհրաժարվեց դառնալ այս մերժվածների հայրն ու ընկերը և եղբայրը, այլ ցանկացավ մարմնավորվել, որպեսզի ամեն ինչում նմանվի մեզ, բացի մեղքից, և մեզ մեզ դարձրեց Իր փառքի և թագավորության մասնակից»:
Այն գաղափարը, որ կայսրը երկրի վրա Աստծո ներկայացուցիչն է, խորթ է Սիմեոնին: Ընդհանրապես, երբ նա խոսում է «երկրային թագավորների» մասին, ապա դա անում է գրեթե միշտ առանց համակրանքի, երբեմն նույնիսկ հեգնանքով և թշնամանքով: Օրհներգերում, Վերջին Դատաստանի իր նկարագրության մեջ Քրիստոսը, հիշելով Դավթին և Հին Կտակարանի արդար մարդկանց, հետևյալ խոսքերով է դիմում «թագավորներին և իշխանավորներին». «Ինչո՞ւ չնմանվեցիք նրան (Դավիթին) և նրա նմաններին: Կամ, միգուցե, դուք ձեզ ավելի փառավոր և հարուստ համարեցիք, քան նա, և, հետևաբար, չցանկացաք ինքներդ ձեզ խոնարհեցնել (Աստծո առաջ): Դժբախտ ու ողորմելի, դուք, լինելով ապական և մահկանացու, ցանկանում եք դառնալ մենիշխաններ (μονοκράτορες) և աշխարհակալներ (κοσμοκράτορες)»: Նկատենք, որ քրիստոնեական ավանդույթում աշխարհակալ (κοσμοκράτορες) որակումը տրվում է Սատանային: Նա շարունակում է. «Եվ եթե մեկ այլ երկրում գտնվեց մեկը, ով չցանկացավ հնազանդվել քեզ, դու վերադասեցիր նրա վրա, ինպես քո աննշան ծառայի, և չէիր կարող հանդուրժել նրա անհնազանդությունը, չնայած նա նույնքան Աստծո ծառան է, ինչպես դու, և նրա նկատմամբ առավելություն չունեք: Բայց ինձ, քո Ստեղծիչին և Տիրոջը, չցանկացաք հնազանդվել և ծառայել ահով և դողով … Չե՞ք լսել, ինչպես ես միշտ ասում էի. … «Ով որ ուզում է առաջինը լինել, թող նա լինի բոլորի վերջին ստրուկն ու ծառան»: Ինչպե՞ս չվախեցար … հպարտանալ այս դատարկ և ապարդյուն փառքով և զանցել Իմ պատվիրանը»:

Խիստ բարոյական դատապարտման նույն տոնով Սիմեոնը իր Օրհներգերում դիմում է թագավորներին: Նա նրանց մեղադրում է իրենց գործերում Քրիստոսին դավաճանելու համար: Խոսելով Աստծո անունից նա ասում է. «Թագավորներ, դուք լավ եք անում ՝ պատերազմելով (այլ) ժողովուրդների դեմ, եթե դուք ինքներդ … ձեր գործերով ու խոսքերով չեն ուրանում Ինձ ՝ ձեր Թագավորին: Քեզ համար ավելի լավ կլիներ պահել իմ խոսքերը և արարեմ Իմ բոլոր պատվիրանները և կյանքը անցկացնել գործերից ազատ հաճելի աղքատության մեջ: Որովհետև ի՞նչ օգուտ կա պաքարել աշխարհը մահից և ժամանակավոր ստրկությունից ​​(ազատագրելու), եթե ինքներդ դառնում եք ձեր գործերով ամենօրյա ստրուկներ և կրքերի, և դևերի, և անշեջ կրակի ժառանգներ:»

Հետևաբար, կարող ենք եզրակացնել, որ աշխարհին և իրականությանը վերաբերող իր վերաբերմունքի արտահայտման ժամանակ Սիմեոնը միշտ մնում է անզիջում քրիստոնյա, ով ամեն ինչ հանձնում է Աստծուն և Նրա կամքին: Սիմեոն Նոր Աստվածաբանը ամենևին անտարբեր չէ, չնայած իր վանականությանը, իր շուրջը կատարվող անարդարությանը և բռնությանը, բայց համոզված է, որ չարը հաղթահարելու համար մարդը նախ և առաջ պետք է հաղթի իր մեջ մեղքը և հրաժարվի այն ամենից, ինչ հեռացնում է Աստծուց և Նրա սիրուց: